بتن ترمی (بتن ریزی با لوله ترمی یا ناودان)

 

1- تعریف و اصول بتن ریزی ترمی

1-1- بتن ریزی که با لوله ناودان مانند به نام ترمی تحت شرایط خاص صورت می گیرد، بتن ریزی ترمی یا بتن ترمی نامیده می شود. در برخی منابع تحت عنوان بتن ریزی زیر آب و بتن ریزی در اعماق نیز به بتن ریزی ترمی اشاره می گردد.

1-2- لوله ترمی به صورت قائم و انتهای پایینی آن در بتن شل قبلا ریخته شده قرار می گیرد و در حالی که لوله تا بالا از یک بتن شل و آبکی پر است، بتن ریزی به تدریج انجام می گردد و بتنی که از انتها و در پایین خارج می شود بتن های قبلا ریخته شده را پس زده و جانشین آن ها می شود و علی القاعده نباید نیازی به تراکم داشته باشد.

 

2- فلسفه بکار گیری، کاربرد و محدودیت ها

2-1- فلسفه بکارگیری بتن ترمی

 برای این که بتوان بتنی را بدون جدا شدن مواد آن در عمق (خشکی و یا زیر آب) ریخت این شیوه می تواند بکار گرفته شود و در پاره ای موارد تنها شیوه ممکن برای این نوع بتن ریزی ها می باشد.

                مسلماً روش های دیگری نیز در هر مورد وجود دارد. مثلاً می توان یک محیط آبدار را خشک نمود و به طور عادی در آن بتن ریزی کرد.

2-2- کاربردهای بتن ترمی

در بتن ریزی ستون ها و دیوارهای مرتفع و یکباره قالب بندی شده، بتن ریزی شمع ها و سپرهای در جا  (در محل خشک یا آبدار و یا داخل گل حفاری)،  بتن ریزی دیواره ها و پرده های آب بند سدها  (در محل خشک یا آبدار و یا داخل گل حفاری)،      بتن ریزی زیر آب (رودخانه، تالاب، دریاچه و دریاها)،  بتن ریزی در پایه و شالوده های نیمه عمیق پل ها و در داخل میله چاه ها (Shaft) معادن و سدها و سازه های مختلف و هم چنین تعمیر سازه های زیر آب می توان از این شیوه استفاده نمود. برای بتن ریزی بخش اتصال لوله ها و تونل های زیر آب، ساخت صندوقه و قالب بتنی در زیر آب و آبگیر داخل دریاچه سد و غرق کردن لوله های پیش ساخته و تثبیت آن نیز از این روش استفاده می شود.

2-3- محدودیت های بتن ترمی

در موارد زیر نمی توانیم از بتن ریزی ترمی استفاده کنیم.

ـ اگر در بتن ریزی زیر آب، جریان آب وجود داشته باشد نمی توان این روش را بکار گرفت مگر این که با تمهیداتی از جریان آب در سطح بتن تازه ریخته شده جلوگیری گردد.

ـ  اگر به هر دلیل نتوانیم یا مجاز نباشیم از بتن خیلی شل و آبکی مانند بتن ترمی استفاده نماییم.

ـ  اگر حداکثر اندازه دانه ها بزرگتر از 40 میلی متر باشد و یا بتن با وزن مخصوص زیاد استفاده نماییم.

ـ اگر دانه بندی مخلوط سنگدانه پیوستگی نداشته باشد.

3- وسایل مورد نیاز

 وسایل مورد نیاز عبارتند از :

3-1- لوله های ترجیحاً انعطاف ناپذیر (صلب) به قطر 20 تا 30 سانتی متر (عمدتا 25 تا 30 سانتی متر) به طول معمولاً 3 متر و قابل اتصال به یکدیگر با شیوه سریع و آسان و آب بندی خوب. معمولاً لوله ها در انتها حالت نر و مادگی دارند و از یک لاستیک         آب بندی بهره می برند و اتصال آن ها به یکدیگر مانند درب بشکه های پلاستیکی و یا شیشه های مربا با دسته ای که در محیط و یا عمود بر محیط لوله حرکت می کند و با یک ضربه باز و یا بسته می شود. جنس لوله ها می تواند پلاستیکی، فولادی و یا آلومینیومی باشد. در مورد لوله های آلومینیومی باید جداره داخلی آن ها با یک پوشش غیر آلومینیومی پوشانده شود. ضخامت لوله ها بین 3 تا 5 میلی متر است.

3-2- قیف فولادی یا غیر فولادی برای سهولت ریختن بتن در لوله و به عنوان یک مخزن موقت که معمولاً بتواند حجمی از بتن را برای 5 تا 15 دقیقه بتن ریزی در خود جای دهد. این قیف باید بتواند به راحتی از لوله جدا و سپس به راحتی به آن متصل گردد. این قیف بهتر است دارای زاویه °50 یا بیشتر با افق باشد. معمولاً قطر قیف در بالا 1 تا 25/1 متر و ارتفاع آن حدود7/0 تا 1 متر می باشد.   به هر حال ابعاد با توجه به نکات فوق اختیاری است.

3-3- توپک یا توپی

حداقل یک توپ اسفنجی توپر یا پلاستیکی و لاستیکی توپر یا توخالی (بادشونده یا دارای باد) به قطر کمی بزرگتر از قطر داخل لوله برای شروع بتن ریزی مورد نیاز است. در قدیم از توپی کنفی استفاده می شد و یا اصولا آخرین لوله در پایین دارای کفشک لولا دار بود. هر وسیله برای آب بندی اولیه در انتهای لوله می تواند بکار رود.

3-4-  وسایل نگهدارنده و بالا برنده

یک جرثقیل برجی و یا غیر برجی، وینچ و یا بالابری که بتواند مجموعه لوله ها و قیف را به طور قائم در حین بتن ریزی نگهداشته و به طور مرتب در زمان های لازم بالا بکشد. در مواردی این وسیله باید بتواند مجموعه لوله را در جهت افقی به میزان محدود و آرام حرکت دهد. ایجاد یک سکوی ثابت برای کارکردن و اتصال لوله به آن (به ویژه در هنگام برداشتن قیف و لوله) ضروری است. سکوهای شناور معمولاً مناسب نمی باشند.

3-5- وسایل اندازه گیری و کنترل

متر، سیم یا نخ با وزنه آویزان (مانند شاغول) برای اندازه گیری عمق یا اندازه گیری میزان بالا کشیدن لوله ها از وسایل مورد نیاز است تا بتوان سطح بتن ریخته شده یا میزان بتن در مجاورت بخش خارجی لوله فرو رفته در بتن را بدست آورد. برای کنترل زمانی نیز نیاز به یک متر و ساعت داریم.

3-6- وسایل بتن رسانی (تغذیه بتن)

وسایل حمل مطمئن برای رسانیدن مداوم بتن به قیف به نحوی که تأخیر بیش از 5 تا 10 دقیقه حاصل نشود. پمپ، تسمه نقاله، تراک میکسر، باکت و جرثقیل و....

3-7- وسایل متفرقه

 سیم فولادی، میله چوبی یا فولادی، وسایل ارتباطی داخل کارگاه یا زیر  آب، وسایل غواصی زیر آب، پمپ مکنده و لوله

 

4- بتن و مصالح مصرفی مورد نیاز

بتن و مصالح مصرفی مورد نیاز و خصوصیات آن ها در زیر ملاحظه می گردد.      

                4-1- روانی بتن   بتن ترمی معمولاً دارای اسلامپ 15 تا 23 سانتی متر می باشد. در صورتی که در اجرا و کیفیت بتن ریخته شده مشکلی بوجود نیاید مصرف اسلامپ های کمتر یا بیشتر بلا مانع است. ضمناً روش تعیین کارآیی بتن نیز استفاده از مخروط ناقص اسلامپ یا روش دو نقطه ای می باشد. در بتن های پر میلگرد و قطعات مدفون فلزی مصرف اسلامپ بیشتر هم توصیه شده است. در شروع بتن ریزی بهتر است از بتنی با اسلامپ 15-12 سانتی متر استفاده گردد (بتن پر شده در لوله در ابتدا).

4-2- حداکثر اندازه سنگدانه های بتن

توصیه می شود حداکثر اندازه اسمی سنگدانه های بتن به یک هشتم قطر داخل لوله محدود گردد. هم چنین بهتر است حداکثر اندازه سنگدانه ها به 40 میلی متر محدود شود. با بکارگیری لوله های ترمی به قطر 30-20 سانتی متر معمولاً در کارهای معمولی مشکلی از این نظر بوجود نمی آید (با استفاده از شن با حداکثر اندازه اسمی 20 تا 40 میلی متر). توصیه کلی آن است که در قطعات مسلح و با قطعات مدفون فلزی حداکثر اندازه به 20 یا 25 میلی متر محدود شود. با مصرف حداکثر اندازه 20 میلی متر یا کمتر می توان از لوله های به قطر 15 سانت استفاده نمود.

4-3- بافت دانه بندی بتن

توصیه می شود بافت دانه بندی مخلوط سنگدانه های بتن حتی الامکان ریز باشد. بنابر این تا حد امکان باید منحنی دانه بندی بالاتر قرار گیرد. در هنگامی که از دانه بندی های روش انگلیسی استفاده می شود منحنی دانه بندی مخلوط سنگدانه ها بین منحنی 3 و 4 قرار می گیرد (ناحیه C). هنگامی که از روش طرح اختلاط امریکایی استفاده می گردد بهتر است 10 درصد از وزن شن مصرفی کاسته شود تا بدین ترتیب به طور طبیعی در طرح اختلاط به مقدار ماسه افزوده شده و بتن ریز بافت حاصل گردد.

4-4- شکل و بافت سطحی سنگدانه های بتن

 بهتر است دانه ها حتی الامکان گردگوشه باشند. بدیهی است در مواردی که لازم است سنگدانه های درشت شکسته و تیز گوشه باشند، توصیه می شود ماسه گردگوشه باشد. بافت سطحی صاف تر به ایجاد کارآیی و روانی بهتر منجر می گردد اما خطر جدایی مواد را نیز افزایش می دهد.

4-5- بتن مصرفی معمولاً پر عیار است و در قطعات نسبتاً حجیم بهتر است  عیار سیمان از 400 کیلو در هر متر مکعب بتن تجاوز نکند و در قطعات بتن مسلح و نسبتاً غیر حجیم خوب است عیار سیمان از 550 کیلو در هر متر مکعب بتن تجاوز ننماید. حداقل سیمان مصرفی 350 کیلو (در خشکی) و در زیر آب 375 کیلو توصیه می شود (سیمان نباید از 325 کیلو کمتر شود).

4-6- معمولاً با توجه به کارآیی زیاد و حداکثر اندازه نسبتاً کم این بتن و با توجه به این که در اکثر موارد کابرد این نوع بتن، نسبت آب به سیمان  از 45/0کمتر است، مقدار سیمان آن زیادتر از حدود توصیه شده یا مجاز در آیین نامه های مختلف خواهد شد لذا       به طور طبیعی در اکثر اوقات از یک روان کننده (کاهش دهنده آب WRA یا P) و یا روان کننده قوی  (HRWRA یا SP) استفاده  می شود. با مصرف روان کننده قوی باید به ویژه در قطعات نسبتاً حجیم توجه ویژه ای به روند افت ناگهانی اسلامپ نمود زیرا برخی از این نوع روان کننده ها اثر خود را در زمان کوتاهی از دست می دهند و مشکل زا هستند.

4-7- با توجه به لزوم دیر گرفتن بتن ترمی و روان ماندن آن در زمان طولانی حتی پس از ریخته شدن آن و امکان جایگزینی بتن های جدید با آن ها و یا مخلوط شدن بتن های ریخته شده و خروج هوای محتمل در بتن، معمولاً از یک کندگیر کننده (حتی در هوای معتدل) نیز استفاده می شود. خوشبختانه اکثر روان کننده ها که پایه لیگنو سولفوناتی دارند کندگیر هستند و برای پرهیز از مصرف دو افزودنی می توان از روان کننده های دیرگیرکننده استفاده نمود.

4-8- ساخت بتن های خنک به ویژه در هوای معتدل یا گرم برای افزایش زمان گیرش و افزایش کیفیت بتن ترمی توصیه می گردد. خنکی بیشتر بتن مطلوب بوده و توصیه می شود دمای بتن 20-10  درجه سانتی گراد باشد (بهتر است از °C25 تجاوز نکند).

4-9- استفاده از پوزولان هایی که به انسجام بتن، عدم جدایی مواد و کارآیی بهتر منجر شود، توصیه می گردد. معمولاً در اکثر موارد کاربرد بتن ترمی بکارگیری پوزولان ها بر دوام بهتر بتن در شرایط دشوار و حاد در تماس با آب و خاک حاوی مواد زیان آور برای بتن و فولاد تأثیر مثبتی دارد ضمن این که در اغلب موارد باعث کندگیری نیز می شود (بجز دوده سیلیسی).

4-10- استفاده از مواد حبابزا معمولاً برای ایجاد روانی و کاهش نفوذپذیری بتن و افزایش دوام در شرایط دشوار محیطی (تماس با آب و خاک حاوی مواد زیان آور) توصیه می گردد. مصرف حدود 5% حباب هوا امری مطلوب خواهد بود.

 

5 - روش بتن ریزی و شروع کار

                بحث بتن ریزی ترمی شامل نحوه شروع کار و ادامه دادن عملیات می گردد.

5-1- برای شروع بتن ریزی لازم است اجازه دهیم بدون تخلیه لوله، پر از بتن با اسلامپ حداکثر15 سانتی متر شود. به این منظور امروزه از یک توپی در پایین و یا در بالای لوله ترمی استفاده می شود. در قدیم از یک کفشک لولادار در پایین استفاده می شد و تحت وزن بتن سیم متصل به بدنه پاره می گشت و بتن ریزی آغاز می شد و یا با بالا کشیدن لوله، درب کفشک باز می گشت. اگر توپی در پایین قرار گیرد، پس از پر شدن لوله از بتن، لوله را کمی بالا کشیده تا توپی خارج شود و بلافاصله  لوله را کمی پایین        می آوریم تا بتن اطراف را پر کند و کار آغاز شود. پس از این عمل توپی روی سطح بتن قرار می گیرد و در محیط آبدار روی آب می ایستد.

5-2- وقتی توپی در پایین قرار گیرد اگر ارتفاع آب زیاد باشد (بیشتر از 20 متر) احتمال شناوری لوله و از کنترل خارج شدن آن زیاد است و ممکن است ضربه لوله به تأسیسات موجود در آب یا شناورهای مورد استفاده، خطرناک باشد. لذا توپی را در بالا قرار می دهیم تا تحت وزن بتن و یا هل دادن موقت آن با یک میله پایین رانده شود. در پایان مسیر توپی با کمی بالا کشیدن لوله در می رود و بتن ریزی آغاز می شود و سایر عملیات مانند حالت قبل است. در این حالت کیفیت بتن در لوله قبل از شروع عملیات بتن ریزی بهتر از حالتی است که ابتدائاً توپی در پایین باشد. لازم به ذکر است آب پس زده شده در داخل لوله با سرعت خارج شده و ممکن است اگر سطح بتن تازه ای در زیر آن باشد بتن را شسته و با خود ببرد. گاه با افزایش وزن لوله ها یا آویزان کردن وزنه از شناوری لوله جلوگیری می کنند.

5-3- اگر سطح تحتانی صاف باشد حتی می توان انتهای لوله را روی این سطح قرار داد و لوله را از بتن پر نمود و با کمی بالا کشیدن آن اجازه داد بتن ریزی شروع شود. معمولاً با توجه به ناصافی کف در طول عملیات پر کردن لوله شیره بتن شل و آبکی از بتن جدا و خارج شده و در صورت وجود آب، با آن مخلوط می شود. حتی می توان از یک ماده آب بند کننده  (غشاً لاستیکی و مشابه) در پایین استفاده کرد که با بالا کشیدن لوله غشاً پاره شده یا از جای خود در برود و بتن ریزی آغاز شود. گاه از لوله های شیردار (در خروجی لوله) با موفقیت استفاده شده است.

5-4- پس از شروع کار باید سعی شود انتهای لوله به میزان 90 تا 150 سانتی متر در بتن قبلاً ریخته شده، باشد. مسلماً با تداوم         بتن ریزی و بالا آمدن سطح بتن در بیرون لوله، سرعت بتن ریزی کندتر می شود و لازم است به تدریج در طی عمل بتن ریزی، مجموعه لوله و قیف را بالا بریم. باید مراقب بود که سر لوله همواره به مقدار کافی در بتن باشد و اگر لوله از بتن خارج شود، بتن به یکباره از لوله تخلیه شده و جدایی مواد شدیدی رخ خواهد داد. اگر محیط آبدار باشد، بتن با آب بشدت مخلوط شده و غیر قابل استفاده خواهد شد.

5-5- حرکت معکوس لوله به سمت پایین توصیه نمی شود و کیفیت بتن ریزی را نامطلوب می کند. زیرا بتن های تازه تر به خوبی جای بتن های نیمه گرفته را نمی گیرد و به هم زدن بتن در حال گیرش باعث افت کیفی آن می شود. البته این کار سرعت بتن ریزی را کم یا آن را متوقف می کند.

5-6- حرکت دادن لوله به اطراف توصیه نمی شود. در مواردی که بتن مسلح داریم این امر اصولاً ناممکن می شود.

                در سایر موارد از حرکت دادن ناگهانی به اطراف باید خودداری کرد. در برخی اوقات برای پرکردن کناره قالب و هنگامی که از بتن سفت تری استفاده می کنیم حرکت دادن تدریجی و کند بلا مانع است. حرکت های سریع موجب تلاطم و اختلاط آب و بتن به ویژه در مجاورت لوله می شود.

5-7- کم شدن عمق لوله در بتن ریخته شده باعث تسریع در بتن ریزی شده و تلاطمی را در نزدیکی سطح بتن بوجود می آورد. این تلاطم باعث جدایی بتن ها شده و در صورت وجود آب در تماس با بتن، تلاطم باعث اختلاط بتن و آب می شود که نامطلوب است. در حالت عادی آب با بالا آمدن بتن شل و اشباع پس زده می شود. مسلماً در هر نوبت بهتر است حدود 15 تا 30 سانتی متر (حداکثر 60 سانتی متر) لوله بالا کشیده شود.

5-8- با بالا آمدن سطح بتن و بالا کشیدن لوله ها و قیف ممکن است بتن رسانی به قیف با مشکل همراه شود و لازم است قطعه لوله بالایی حذف شود. برای این منظور باید اجازه داد بتن داخل لوله تخلیه نشود. سپس پس از برداشتن قیف و لوله فوقانی مجدداً قیف را نصب کرده و عملیات را ادامه داد. این عملیات باید در اسرع وقت انجام شود و نباید تحت هیچ عنوان بیش از نیم ساعت در بتن ریزی تأخیر نمود.                      

 

6- بتن رسانی و کنترل عمق لوله و سطح بتن

                بتن رسانی مداوم و کنترل عمق لوله در بتن و سطح آن از اهمیت برخوردار است و در زیر به نکات آن اشاره میشود.

6-1- بتن باید با وسایل مناسب به طور مداوم ریخته شود. وسایلی همچون پمپ و لوله، تسمه نقاله، تراک میکسر، باکت و جرثقیل و سطح های آویزان به کابل متحرک می تواند بکار رود. به هر حال الزامی در انتخاب نوع وسیله بتن رسانی وجود ندارد.

6-2- تأخیر در بتن رسانی به نحوی که بخش عمده ای از لوله ترمی خالی بماند توصیه نمی شود. برای پرهیز از ایجاد چنین حالتی معمولاً از یک قیف بزرگ با حجم ذخیره 5 تا 15 دقیقه بتن ریزی استفاده می نماییم. تأخیر در بتن رسانی و یا قطع بتن ریزی تا 30 دقیقه مجاز دانسته شده است و باید با مصرف کندگیر کننده مناسب زمینه لازم فراهم آید.

6-3- معمولاً سرعت حجمی بتن ریزی در حدود 5 تا 10 مترمکعب در ساعت می باشد (با یک لوله) که ممکن است تا 30 مترمکعب در ساعت برسد. سرعت ارتفاعی بتن ریزی معمولاً به 3 متر در ساعت محدود می شود (در سطوح کوچک با قالب آب بند و محکم) و حداقل آن 30/0 متر در ساعت است. سرعت حرکت بتن در لوله ها 5/2 تا 5/7 متر در دقیقه است. مسلماً باید بر این اساس اقدام به تأمین بتن نمود. سرعت حرکت زیاد بتن در لوله موجب تلاطم در سطح بتن خواهد شد. گاه ممکن است در سطوح بزرگ سرعت ارتفاعی بتن ریزی تا 15/0 متر در ساعت برسد که باید بتن روان و کندگیرتری را داشت.

6-4- گاه برای ریختن یک قطعه، یک لوله ترمی کفایت نمی کند و چندین لوله ترمی لازم است. زیرا هر لوله ترمی می تواند برای یک منطقه و سطح محدود کاربرد داشته باشد. مسلماً سرعت کم ارتفاعی بتن نشانه آن است که سطح برای یک لوله زیاد است. در این مورد باید بتوانیم به صورت مساوی بتن را به لوله ها برسانیم تا سطح بتن همزمان بالا آید و لوله ها را به طور مساوی بالا بکشیم. تقسیم بتن بین لوله ها از اهمیت برخوردار است. با استفاده از پمپ و لوله می توان شیرهایی را در بالای قیف ها تعبیه نمود و بتن را با تنظیم شیرها تقسیم نمود. با کاربرد تسمه نقاله باید به صورت نوبتی و با تخلیه انتهایی یا جانبی این مشکل را حل نمود.

6-5- یک لوله ترمی می تواند به طور معمول 15 متر مربع را کفایت کند. این سطح می تواند معمولاً حداکثر 30  متر مربع باشد و البته روانی و شلی بتن در این رابطه از اهمیت برخوردار است. در مواردی سطوح بزرگتر نیز  توسط یک لوله با موفقیت بتن ریزی شده است. هر چه بتن سفت تر باشد سطح شیبدارتر بوده و سطح کمتری را می توانیم با یک لوله بتن ریزی نماییم.

6-6- فاصله دو لوله ترمی می تواند معمولاً 4 تا 5 متر باشد. فاصله معمول را باید حداکثر 15 متر در نظر گرفت. بدیهی است در این رابطه نیز روانی و شلی بتن نقش مهمی را ایفا می نماید. هرچه بتن شل تر باشد می توان فاصله لوله ها را بیشتر کرد و سطح هموارتری بدست می آید. در مواردی حتی توانسته اند فاصله 20 متری از یک لوله را به خوبی با بتن روان پر کنند. در بتن های روان، سطح بتن  به صورت افقی می ایستد. گاه شیب بتن حدود 10 درجه (1 قائم و 6 افقی) می رسد و شیب بیش از این مقدار منطقی نیست  (بتن نباید تا این حد سفت باشد).

6-7- یک روش برای تعیین موقعیت سطح بتن در قالب و به دنبال آن عمق لوله در بتن، تقسیم حجم بتن ریخته شده به سطح قالب می باشد که در نتیجه ارتفاع بتن در قالب مشخص می شود. لازم به ذکر است در اکثر موارد دید نسبت به سطح بتن در قطعه نداریم. باید دانست گاه سطح بتن شیبدار است و محاسبات صحیح نخواهد بود.

6-8- روش دیگر برای کنترل عمق لوله در بتن، سرعت بتن ریزی می باشد. سرعت زیاد نشانه عمق کم لوله در بتن و سرعت کم علامت آن است که طول لوله ترمی در بتن ریخته شده زیاد می باشد. نحوه کنترل بدین ترتیب عمدتاً تجربی و نظری است.

6-9- روش سوم برای کنترل موقعیت سطح بتن و یا عمق لوله در بتن، عمق پیمایی مستقیم با وسیله ای شبه شاغولی می باشد. استفاده از وسایل خاص نقشه برداری زیر آب نیز ممکن است، اما گران تمام می شود.

6-10- دید مستقیم توسط غواص در زیر آب در اکثر موارد وجود ندارد زیرا تیرگی ناشی از اختلاط جزئی سیمان با آب باعث     می شود غواص نتواند به درستی موقعیت سطح بتن را مشاهده و گزارش نماید. ضمناً گزارش غواص مستلزم بکارگیری وسایل ارتباطی زیر آب است که بسیار گران می باشد. هم چنین باید دانست بکارگیری غواص نیز هزینه ها را به شدت افزایش می دهد.

 

7- خاتمه کار و نگهداری

ختم و پایان دادن به کار بتن ریزی نیز دارای نکات و روش هایی است که بدان اشاره می شود.

7-1- در نزدیکی پر شدن قالب باید اجازه داد لوله به تدریج خالی گردد و لوله بالا کشیده شود. اگر امکان داشته باشد، بهتر است اجازه دهیم قالب سرریز شود تا لایه ضعیف رویی از بین رود.

7-2- اگر نیاز خاصی به کیفیت خوب در سطح بتن نداریم اقدام خاصی را انجام نمی دهیم اما اگر قرار باشد از این سطح به عنوان درز اجرایی استفاده شود و یا کیفیت آن برای ما مهم باشد لازم است آن را بهبود بخشیم.

7-3- به ویژه در زیر آب می توان با استفاده از پمپ مکشی و لوله انعطاف پذیر و به کمک غواص لایه سست و ضعیف سطحی بتن را مکیده و دور ریخت تا کیفیت آن بهبود یابد.

7-4- نگهداری از بتن در اکثر موارد در این شیوه بتن ریزی مشکل زا نیست. در زیر آب و یا در عمق زمین معمولاً امکان نگهداری از بتن وجود ندارد ضمن این که نیازی به نگهداری نیز نمی باشد. در زیر آب دما از °C4 کمتر نمی شود و لذا مشکل خاصی در سرما نیز وجود نخواهد داشت.

 

8- عوامل مؤثر بر کیفیت کار

                در اینجا به طور خلاصه به برخی عوامل مؤثر بر کیفیت کار بتن ریزی ترمی اشاره می شود.

8-1- دقت در طرح اختلاط و رعایت نکات مذکور در بخش 4 از اهمیت برخوردار است. مسلماً همواره در کیفیت یک بتن ریزی، کیفیت خود بتن بسیار مهم می باشد. اکثر اوقات به دلیل پایین بودن نسبت آب به سیمان، مصرف روان کننده ها و کندگیرکننده ها، مقاومت و دوام چنین بتن هایی خوب می باشد. دستیابی به مقاومت های 28روزه نمونه استوانه ای برابر 28 مگاپاسکال یا بالاتر          به سهولت میسراست. امروزه مصرف پوزولان ها و دوده سیلیسی مقاومت های میان مدت و دراز مدت را بهبود می بخشد و بر دوام  بتن ها اثر بسیار خوبی به جا می گذارد.

8-2- مصرف بتن های شل تر امکان تلاطم و ایجاد لایه ضعیف سطحی را بیشتر می کند و کنترل عمق لوله در بتن ریخته شده اهمیت بیشتری دارد اما باید گفت سطح صاف و هموارتر بوده و شیب کمتری حاصل می گردد. هم چنین می توان سطح بیشتری را با یک لوله ریخت و فاصله لوله ها را از یکدیگر افزایش داد یا به عبارتی تعداد لوله های بکار رفته برای بتن ریزی کاهش می یابد.

8-3- حرکت ندادن لوله به اطراف و پایین نبردن لوله در بتن باعث بهبود کیفی کار می شود.

8-4- مصرف کندگیر و روانساز باعث می شود تا بتن یکنواخت تر شده و از ایجاد لایه ها یا درز ضعیف و حبس هوا در بتن جلوگیری شود. طول زمان برای رسیدن بتن از بالا به پایین به ویژه در عمق زیاد و هوای معتدل یا گرم و حرکت کند بتن در لوله و نیاز به شل ماندن و نگرفتن بتن در فاصله ای پایین تر از انتهای لوله و اطراف آن مصرف کندگیر را تقریباً الزامی می کند و بر کیفیت بتن اثر قابل ملاحظه ای دارد. مصرف بتن خنک همواره توصیه می شود.

8-5- حفظ تداوم بتن ریزی و خالی نماندن لوله ها از بتن به مدت طولانی کیفیت کار را بهبود می بخشد.

 

9- کنترل کیفی بتن

                کنترل کیفی بتن شامل دو بخش بتن تازه و سخت شده است که بدان می پردازیم.

9-1- مانند همه روش ها و موارد دیگر می توان روانی و کارآیی بتن را با آزمایش اسلامپ بدست آورد و اگر از صحت مقادیر سنگدانه ها و سیمان و افزودنی مطمئن باشیم با دستیابی به اسلامپ نظیر طرح اختلاط و یا در حدود آن می توان نسبت به تأمین نسبت آب به سیمان یا مقدار آب صحیح ساخت بتن، اطمینان نسبی حاصل نمود که در واقع نوعی امیدواری در جهت  دستیابی به مقاومت و دوام موردنظر را ایجاد می کندکه بدین ترتیب روش کنترل سریعی تلقی می شود.

9-2- با نمونه گیری از بتن در قالب های تعیین مقاومت به صورت عادی می توان مقاومت را در سنین موردنظر بدست آورد.

9-3- در اکثر موارد کنترل کیفیت و مقاومت بتن سخت شده در قطعه به سختی میسر است. بنابر این بایستی در ساخت بتن و اجرای آن دقت زیادی به عمل آورد. در غالب اوقات فقط بخش های فوقانی بتن قابل دسترسی بوده و ممکن است نماینده خوبی برای سایر قسمت های تحتانی نباشد. به هر حال مانند سایر حالات، مغزه گیری راه حل مناسبی است. استفاده از وسایل کنترل مقاومت به صورت غیر مخرب با روش اولتراسونیک در بسیاری از موارد توصیه می شود.

9-4- کسب مقاومت 28 تا 56 مگاپاسکال (استوانه 28 روزه) در این گونه بتن ها کاملاً متصور است.

9-5- توصیه می شود در هر ساعت یا هر 75 متر مکعب بتن ریزی، یک بار نمونه گیری شود.

9-6- تلاش برای انجام آزمایش غیر مخرب در زیر آب صورت گرفته است. به هر حال توصیه اصلی بکارگیری افراد مجرب و کارآزموده خواهد بود زیرا این بتن ریزی از حساسیت برخوردار می باشد و گاه خرابی های حاصله قابل جبران نیست.

 

10- قالب بندی

                با توجه به نوع ریختن و نوع بتن در این شیوه بتن ریزی، قالب ها باید از ویژگی های زیر برخوردار باشند.

10-1- قالب ها باید به ویژه در زیر آب از آب بندی خوبی برخوردار باشند تا شیره بتن ریخته شده خارج نشود. این مسئله در محیط خشک نیز حائز اهمیت است. از قالب های چوبی یا فلزی و غیره می توان استفاده نمود. از کیسه های ماسه برای قالب بندی و یا      آب بندی قالب استفاده می شود. استفاده از نایلون نیز کاملاً مؤثر واقع می گردد.

10-2- به خاطر روانی بتن، کندگیری بتن به واسطه مصرف کندگیرکننده ها و دمای کم توصیه شده با توجه به ضرورت های این نوع بتن ریزی فشار وارد بر قالب ها زیاد است. مسلماً در طراحی قالب باید فشار هیدروستاتیکی را تعیین کننده تلقی نمود و سایر روابط کاربردی ندارند. فشار وارد بر قالب وقتی بیشتر می شود که سرعت بتن ریزی بالاتر رود.

10-3- در داخل آب قالب های بزرگ را با شناوری حمل و با سوراخ کردن ته آن ها غرق می کنند (به صورت کنترل شده با وینچ مستقر در روی بارج).